Thơ Lord Byron

Lord George Gordon Noel Byron thường được gọi ngắn gọn là Lord Byron (22 /1/1788 – 19/4/1824) – nhà thơ lãng mạn Anh, một trong những nhà thơ lớn nhất thế kỷ XIX. Byron đã tham gia vào chiến tranh giành độc lập Hy Lạp, và do đó, được coi là một anh hùng dân tộc của Hy Lạp.

Tiểu sử:

Byron sinh ở London, trong một gia đình quí tộc đã sa sút. Học ở Harrow School và Đại học Cambridge. Năm 1807 in tập Hours of Idleness (Những giờ giải trí), năm 1809 in trường ca English Bards and Scotch Reviewers (Những nhà thơ Anh và những nhà phê bình Scotland) phê phán những nhà lãng mạn quá khích. Từ năm 1809 là thành viên nghị viện Anh, sau đó bắt đầu 2 năm đi chu du sang các nước Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha và Hy Lạp. Năm 1812 in 2 chương đầu của Childe Harold's Pilgrimage (Chuyến hành hương của Childe Harold) kể lại chuyến đi Nam Âu và Cận Đông. Nhân vật của trường ca là chàng trai trẻ thất vọng trước cuộc sống thiếu lý tưởng và tự do. Năm 1812, phát biểu trước nghị viện, Byron tố cáo tầng lớp thống trị ở Anh và đòi hủy bỏ luật tử hình những người công nhân phá máy.

Trong những tác phẩm Kẻ vô thần (The Giaour, 1813); Nàng dâu của Abydos (The Bride of Abydos, 1813); Cướp biển (The Corsair, 1814); Lara (Lara, 1814); Cuộc bao vây Corinth (The Siege of Corinth, 1816) Byron kêu gọi đấu tranh giành tự do. Năm 1816 ông đi sang Thụy Sĩ, gặp Shelley, hai người trở thành bạn của nhau. Những năm 1817-1820 Byron sống ở Venice, cảm thông với nỗi khổ của người Ý trước ách cai trị của người Áo. Thời kỳ này ông viết một số trường ca và 2 chương tiếp theo của Childe Harold's Pilgrimage. Những năm 1818-1819 ông viết trường ca Đông Gioăng (Don Juan) gồm 16 chương và chương 17 viết dở. Năm 1823 ông sang Hy Lạp để tham gia đấu tranh giải phóng Hy Lạp khỏi ách cai trị của Thổ Nhĩ Kỳ nhưng công việc đang dở dang thì ông bị sốt và mất ngày 19 tháng 4 năm 1824 ở Missolonghi.

Lòng say mê mãnh liệt, tính trữ tình sâu sắc, sự bạo dạn về ý tưởng và vẻ sống động của những hình tượng khiến Byron trở thành một trong những nhà thơ lớn và nổi tiếng nhất ở châu Âu thế kỷ XIX. Tác phẩm của Byron mở ra những khả năng mới của chủ nghĩa lãng mạn như một phương pháp nghệ thuật. Byron đưa vào thơ ca những nhân vật mới, làm giàu hình thức và thể loại thơ ca. Ông có sự ảnh hưởng rất lớn đến thơ ca thế giới thế kỷ XIX, sinh ra một trường phái thơ ca ở nhiều quốc gia khác nhau với tên gọi: chủ nghĩa Byron.

Tác phẩm:

- Những giờ nhàn rỗi (Hours of Idleness,1806) 

- Những nhà thơ Anh và những nhà phê bình Scotland (English Bards and Scotch Reviewers, 1809) 

- Chuyến hành hương của Childe Harold (Childe Harold's Pilgrimage, 1812 – 1818) 

- Kẻ vô thần  (The Giaour, 1813) 

- Nàng dâu của Abydos (The Bride of Abydos, 1813) 

- Cướp biển (The Corsair, 1814) 

- Lara (Lara, 1814)  

- Những giai điệu Do Thái ( Hebrew Melodies (1815) 

- Cuộc bao vây Corinth (The Siege of Corinth, 1816) 

- Parisina (Parisina, 1816) 

- Người tù Chillon (The Prisoner Of Chillon, 1816) 

- Giấc mơ (The Dream, 1816) 

- Thần Promethus (Prometheus, 1816) 

- Bóng tối (Darkness, 1816) 

- Manfred (Manfred, 1817) 

- Lời than thở của Tasso (The Lament of Tasso, 1817) 

- Beppo (Beppo, 1818) 

- Mazeppa (Mazeppa, 1819) 

- Lời tiên tri của Dante (The Prophecy of Dante, 1819) 

- Marino Faliero (Marino Faliero, 1820) 

- Sardanapalus (Sardanapalus, 1821) 

- Hai cha con Foscari (The Two Foscari, 1821) 

- Ca-in (Cain, 1821) 

- Bóng ma ngày phán xét (The Vision of Judgement, 1821) 

- Trời và đất (Heaven and Earth, 1821) 

- Werner (Werner, 1822) 

- Quái thai biến dạng (The Deformed Transformed, 1822) 

- Kỷ đồ đồng (The Age of Bronze, 1823) 

- Hòn đảo (The Island, 1823) 

- Đông Gioăng (Don Juan (1819 – 1824)

FARE THEE WELL

Than ôi! họ đã từng là bạn của nhau

Nhưng ác nhân đầu độc lòng chung thủy

Dù sự thật vẫn sống ở trên cao

Nhưng tuổi thanh xuân phí hoài, vô nghĩa

Và cuồng điên ngự trị ở trong đầu

Và cuộc đời từ đây chia hai ngả.

***

Không bao giờ họ còn gặp lại nhau

Để con tim lại mừng vui, hớn hở

Biệt ly này có ai muốn gì đâu

Như vách đá bị chia làm hai nửa.

Biển buồn bã giữa con sóng bạc đầu

Không sấm chớp, oi nồng hay băng giá

Tình đã chết ở trong lòng, tuy thế

Hai người đã từng một thuở của nhau.

Coleridge. Christabel. 

Vĩnh biệt em! và nếu là mãi mãi

Thì đến muôn đời vĩnh biệt em

Lòng hận thù anh không còn giữ lại

Và em nhé, hãy quên.

Có lẽ nào trên ngực của anh

Nơi mái đầu của em từng cúi xuống

Nơi đã từng say sưa trong giấc mộng

Em còn nhớ chăng giấc mộng của mình?

Và với anh, có lẽ nào em nỡ

Khi đã nhìn xuyên suốt trái tim anh

Rồi sau đấy em dễ dàng chối bỏ

Trái tim anh em nỡ coi thường.

Có thể là thiên hạ sẽ khen em

Nhưng là điều tai họa, em có biết

Rằng khi nhận về lời khen cho mình

Em mang bất hạnh đến cho người khác.

Ừ thì anh lỗi lầm, anh vẫn biết

Anh vẫn mong chuộc lại lỗi lầm

Nhưng tại sao bàn tay, em nỡ giết

Bàn tay từng âu yếm cùng anh?

Và dù sao, em đừng tự dối mình

Ngọn lửa tình đâu đã tàn phai hẳn

Dù bây giờ đã ly biệt con tim

Tình đau đớn trong tim này vẫn sống.

Tình của em trong tim anh vẫn giữ

Đớn đau này rỉ máu trái tim anh

Một ý nghĩ vẫn làm anh đau khổ

Rằng sẽ không còn gặp nữa chúng mình.

Em có nghe tiếng nức nở của ai

Như tiếng khóc lạc loài trên xác chết

Ta vẫn sống, nhưng mỗi sáng hai người

Đều goá bụa trên giường khi tỉnh giấc.

Và khi em âu yếm cùng con gái

Dạy con mình cất tiếng gọi “Cha ơi!”

Thì với con của mình, em có nói:

Cha của con vẫn sống ở trên đời?

Khi bàn tay đứa con quàng âu yếm

Khi hôn môi con em có biết rằng

Anh vẫn mong và vẫn luôn cầu nguyện

Vẫn nghĩ về em như thuở yêu anh.

Nếu em thấy con gái mình rất giống

Với kẻ mà xưa em nỡ phụ tình

Nếu bỗng nhiên con tim em rung động

Nhịp đập chân thành em hãy hướng về anh.

Lỗi lầm anh, có thể là em biết

Vẻ điên cuồng em chẳng biết được đâu

Niềm hy vọng của anh còn tha thiết

Như bên tai còn vọng mãi u sầu.

Và tâm hồn rất kiêu hãnh của anh

Trước tình em cúi xuống

Hồn anh đuổi theo em

Từ giã anh đi về nơi xa vắng.

Hết thật rồi, tất cả lời trống rỗng

Càng phí hoài hơn thế những lời anh

Nhưng ý nghĩ không thể nào ngăn cản

ý nghĩ khát khao bay đến với tình.

Vĩnh biệt em! giờ tình yêu đã hết

Mất em rồi, tình yêu đã xa xôi

Không bao giờ tim anh còn được chết

Bởi từ đây con tim đã chết rồi.

Fare Thee Well

“Alas! they had been friends in youth:

But whispering tongues can poison truth;

And constancy lives in realms above;

And life is thorny; and youth is vain;

And to be wroth with one we love,

Doth work like madness in the brain;

________

But never either found another

To free the hollow heart from paining –

They stood aloof, the scars remaining.

Like cliffs which had been rent asunder;

A dreary sea now flows between,

But neither heat, nor frost, nor thunder,

Shall wholly do away, I ween,

The marks of that which once hath been.”

Coleridge, Christabel

Fare thee well! and if for ever,

Still for ever, fare thee well:

Even though unforgiving, never

‘Gainst thee shall my heart rebel.

Would that breast were bared before thee

Where thy head so oft hath lain,

While that placid sleep came o’er thee

Which thou ne’er canst know again:

Would that breast, by thee glanced over,

Every inmost thought could show!

Then thou wouldst at last discover

‘Twas not well to spurn it so.

Though the world for this commend thee –

Though it smile upon the blow,

Even its praise must offend thee,

Founded on another’s woe:

Though my many faults defaced me,

Could no other arm be found,

Than the one which once embraced me,

To inflict a cureless wound?

Yet, oh yet, thyself deceive not;

Love may sink by slow decay,

But by sudden wrench, believe not

Hearts can thus be torn away:

Still thine own its life retaineth,

Still must mine, though bleeding, beat;

And the undying thought which paineth

Is – that we no more may meet.

These are words of deeper sorrow

Than the wail above the dead;

Both shall live, but every morrow

Wake us from a widowed bed.

And when thou wouldst solace gather,

When our child’s first accents flow,

Wilt thou teach her to say “Father!”

Though his care she must forego?

When her little hands shall press thee,

When her lip to thine is pressed,

Think of him whose prayer shall bless thee,

Think of him thy love had blessed!

Should her lineaments resemble

Those thou never more may’st see,

Then thy heart will softly tremble

With a pulse yet true to me.

All my faults perchance thou knowest,

All my madness none can know;

All my hopes, where’er thou goest,

Wither, yet with thee they go.

Every feeling hath been shaken;

Pride, which not a world could bow,

Bows to thee – by thee forsaken,

Even my soul forsakes me now:

But ’tis done – all words are idle –

Words from me are vainer still;

But the thoughts we cannot bridle

Force their way without the will.

Fare thee well! thus disunited,

Torn from every nearer tie.

Seared in heart, and lone, and blighted,

More than this I scarce can die. 

 

CHẲNG CÒN NHỮNG ĐÊM XƯA

Thôi đêm này chẳng cùng em sánh bước

Như những đêm xưa từng bước chung đôi

Dù tình yêu vẫn dồn lên trong ngực

Và ánh trăng vẫn sáng ở trên trời.

Như lưỡi dao đã mòn vì bao vỏ

Tâm hồn đau vì đã lắm bồi hồi

Giờ con tim đang rất cần hơi thở

Và tình yêu đang muốn được nghỉ ngơi.

Dù đêm nay vẫn dịu hiền như trước

Đêm dễ thương, âu yếm của hai người

Nhưng anh và em chẳng còn sánh bước

Như những đêm xưa dưới ánh trăng soi.

So We'll Go No More a Roving

So, we'll go no more a roving

   So late into the night,

Though the heart be still as loving,

   And the moon be still as bright.

For the sword outwears its sheath,

   And the soul wears out the breast,

And the heart must pause to breathe,

   And love itself have rest.

Though the night was made for loving,

   And the day returns too soon,

Yet we'll go no more a roving

   By the light of the moon.

KHI HAI TA CHIA TAY

Khi hai ta chia tay

Trong nước mắt, im lặng

Nửa con tim đau đớn

Ly biệt tháng năm này.

Gò má em tái nhợt

Bờ môi em lạnh lùng

Như đã từng báo trước

Giờ ly biệt buồn thương.

Giọt sương buổi sớm mai

Tinh sương và giá lạnh

Giọt sương rơi lên trán

Điềm báo phút giây này.

Lời nguyền không còn nữa

Bản án của tin đồn

Anh nghe và sẽ cùng

Sẻ chia điều xấu hổ.

Giữa thiên hạ tên em

Làm người ta lo lắng

Chẳng lẽ anh và em

Những người cùng huyết thống?

Gọi em không phiền muộn

Người ta vẫn dễ dàng

Không biết rằng anh vẫn

Biết em, như biết mình.

Từ lâu trong bí ẩn

Tình yêu của chúng mình

Anh bây giờ giữ kín

Bí ẩn nỗi buồn riêng.

Nếu như còn gặp mặt

Sau ly biệt nhiều năm

Trong lặng im, nước mắt

Sẽ gặp lại cùng em.

When we two parted

When we two parted

   In silence and tears,

Half broken-hearted

   To sever for years,

Pale grew thy cheek and cold,

   Colder thy kiss;

Truly that hour foretold

   Sorrow to this.

The dew of the morning

   Sunk chill on my brow--

It felt like the warning

   Of what I feel now.

Thy vows are all broken,

   And light is thy fame;

I hear thy name spoken,

   And share in its shame.

They name thee before me,

   A knell to mine ear;

A shudder comes o’er me--

   Why wert thou so dear?

They know not I knew thee,

   Who knew thee too well--

Long, long shall I rue thee,

   Too deeply to tell.

In secret we met--

   In silence I grieve,

That thy heart could forget,

   Thy spirit deceive.

If I should meet thee

   After long years,

How should I greet thee?--

   With silence and tears.

CÔ GÁI ATHENS

1

Cô gái Athens, trước lúc chia tay

Em trả lại con tim cho tôi nhé

Hay là con tim của tôi từ đó

Đã cùng em, ở lại đến muôn đời

Lời thề hẹn của tôi, em hãy nhớ:

Tôi yêu em, em là cuộc đời tôi!*

2

Ngọn gió biển Aegea ve vuốt

Lên mái tóc, lên đôi má em tôi

Ngọn gió hôn lên đôi mắt rạng ngời

Ơi đôi mắt của em ngời vẻ đẹp

Xin hãy nhớ lời hẹn thề da diết:

Tôi yêu em, em là cuộc đời tôi!

3

Tôi đã từng hôn lên đôi môi đó

Bằng cả tình yêu tuổi trẻ của tôi

Và những giọng của loài hoa thầm thĩ

Còn nói nhiều hơn tất cả những lời

Tôi thề hẹn với niềm vui, nỗi khổ:

Tôi yêu em, em là cuộc đời tôi!

4

Cô gái Athens, khi tôi đi rồi

Em hãy nhớ về tôi, khi vắng vẻ

Giờ tôi đến Istambol xa lạ

Nhưng Athens sống mãi giữa lòng này

Và con tim không bao giờ từ giã

Tôi yêu em, em là cuộc đời tôi!

_____________________

*Câu này trong nguyên bản tiếng Anh viết bằng tiếng Hy Lạp, và đây là những lời chú thích của Byron: “Lời thổ lộ tình yêu bằng tiếng Hy Lạp. Nếu tôi dịch nó thì sẽ làm mất lòng những người đàn ông cho rằng đó là sự thiếu lòng tin vào khả năng tự dịch của họ, mà nếu không dịch thì sẽ làm phật ý những chị em phụ nữ. Tôi sợ sự hiểu lầm của phụ nữ, và tôi quyết định dịch, xin các học giả hãy độ lượng tha thứ. Ζωή μου, σᾶς ἀγαπῶ (Zoë mou sas agapo) nghĩa là: “Tôi yêu em, em là cuộc đời tôi!”(My Life, I Love You!), câu này nghe rất dễ thương bằng tất cả các thứ tiếng.  

Maid of Athens, ere we part

1

Maid of Athens, ere we part,

Give, oh give me back my heart!

Or, since that has left my breast,

Keep it now, and take the rest!

Hear my vow before I go,

Ζωή μου, σᾶς ἀγαπῶ.

  

2

By those tresses unconfined,

Wooed by each Ægean wind;

By those lids whose jetty fringe

Kiss thy soft cheeks' blooming tinge

By those wild eyes like the roe,

Ζωή μου, σᾶς ἀγαπῶ.

  

3

By that lip I long to taste;

By that zone-encircled waist;

By all the token-flowers that tell

What words can never speak so well;

By love's alternate joy and woe,

Ζωή μου, σᾶς ἀγαπῶ.

  

4

Maid of Athens! I am gone:

Think of me, sweet! when alone.

Though I fly to Istambol,

Athens holds my heart and soul:

Can I cease to love thee? No!

Ζωή μου, σᾶς ἀγαπῶ.