William Shakespeare (26/4/1564 – 23/4/1616) – nhà viết kịch, nhà thơ Anh, tác giả của 38 vở kịch, 154 bài sonnet và một số bài thơ khác. Sáng tạo của William Shakespeare sau 400 năm vẫn làm xúc động bạn đọc và khán giả khắp thế giới và đã trở thành bất tử.
Tiểu sử:
William Shakespeare sinh ở Stratford-upon-Avon trong một gia đình thị dân khá giả, theo truyền thuyết, bố của Shakespeare còn từng được bầu làm thị trưởng thành phố. Mẹ là một người thuộc một dòng họ rất lâu đời ở Anh. Shakespeare được học ở trường ngữ pháp địa phương, học tiếng Latinh và làm thơ bằng tiếng Latinh. Năm 1580 học xong, được làm chân phụ giảng ở trường. Năm 1582 ông cưới Anne Hathaway, con gái của một địa chủ trong vùng, lớn hơn Shakespeare 8 tuổi. Họ có 3 đứa con: Susanna, Hamnet và Judith. Năm 1585, ông lên London tìm việc. Lúc đầu làm chân giữ ngựa, soát vé ở rạp hát, sau đó làm người nhắc tuồng, sửa bản in, rồi sau làm diễn viên, đạo diễn, nhà viết kịch.
Thời kỳ ở London, ông được ngài bá tước Southampton giúp đỡ về nhiều mặt. Ông làm quen với Giovani Florio, một người Ý sống ở Anh, ông này giúp Shakespeare hiểu về văn hóa và văn học Ý thời Phục hưng. Năm 1601, bá tước Southampton bị kết tội gây loạn chống triều đình Elizabeth và bị tù chung thân, Shakespeare cũng phải ẩn náu. Năm 1603, Elizabeth chết, vua James lên ngôi, bá tước Southampton được trả tự do và Shakespeare xuất hiện trở lại với đoàn kịch và được triều đình trọng dụng.
Năm 1612 William Shakespeare quay trở về Stratford sống những năm cuối đời với vợ con. Ông mất ngày 23 tháng 4 năm 1616 ở Stratford.
Tác phẩm:
Thơ:
*Thơ Sonnet – 154 bài (Shakespeare's Sonnets)
*Vệ Nữ và Adonis (Venus and Adonis)
*Làm nhục Lucrece (The Rape of Lucrece)
*Người hành hương nhiệt thành (The Passionate Pilgrim)
*Phượng hoàng và chim câu (The Phoenix and the Turtle)
*Lời oán trách của người yêu (A Lover's Complaint)
Hài kịch:
*The Tempest
*The Two Gentlemen of Verona
*The Merry Wives of Windsor
*Measure for Measure‡
*The Comedy of Errors
*Much Ado About Nothing
*Love's Labour's Lost
*A Midsummer Night's Dream
*The Merchant of Venice
*As You Like It
*The Taming of the Shrew
*All's Well That Ends Well‡
*Twelfth Night, or What You Will
*The Winter's Tale
*Pericles, Prince of Tyre
*The Two Noble Kinsmen
*Cymbeline
Chính kịch:
*King John
*Richard II
*Henry IV, part 1
*Henry IV, part 2
*Henry V
*Henry VI, part 1
*Henry VI, part 2
*Henry VI, part 3
*Richard III
*Henry VIII
Bi kịch:
*Romeo and Juliet
*Coriolanus
*Titus Andronicus
*Timon of Athens
*Julius Caesar
*Macbeth
*Hamlet
*Troilus and Cressida‡
*King Lear
*Othello
*Antony and Cleopatra.
Tiểu sử:
William Shakespeare sinh ở Stratford-upon-Avon trong một gia đình thị dân khá giả, theo truyền thuyết, bố của Shakespeare còn từng được bầu làm thị trưởng thành phố. Mẹ là một người thuộc một dòng họ rất lâu đời ở Anh. Shakespeare được học ở trường ngữ pháp địa phương, học tiếng Latinh và làm thơ bằng tiếng Latinh. Năm 1580 học xong, được làm chân phụ giảng ở trường. Năm 1582 ông cưới Anne Hathaway, con gái của một địa chủ trong vùng, lớn hơn Shakespeare 8 tuổi. Họ có 3 đứa con: Susanna, Hamnet và Judith. Năm 1585, ông lên London tìm việc. Lúc đầu làm chân giữ ngựa, soát vé ở rạp hát, sau đó làm người nhắc tuồng, sửa bản in, rồi sau làm diễn viên, đạo diễn, nhà viết kịch.
Thời kỳ ở London, ông được ngài bá tước Southampton giúp đỡ về nhiều mặt. Ông làm quen với Giovani Florio, một người Ý sống ở Anh, ông này giúp Shakespeare hiểu về văn hóa và văn học Ý thời Phục hưng. Năm 1601, bá tước Southampton bị kết tội gây loạn chống triều đình Elizabeth và bị tù chung thân, Shakespeare cũng phải ẩn náu. Năm 1603, Elizabeth chết, vua James lên ngôi, bá tước Southampton được trả tự do và Shakespeare xuất hiện trở lại với đoàn kịch và được triều đình trọng dụng.
Năm 1612 William Shakespeare quay trở về Stratford sống những năm cuối đời với vợ con. Ông mất ngày 23 tháng 4 năm 1616 ở Stratford.
Tác phẩm:
Thơ:
*Thơ Sonnet – 154 bài (Shakespeare's Sonnets)
*Vệ Nữ và Adonis (Venus and Adonis)
*Làm nhục Lucrece (The Rape of Lucrece)
*Người hành hương nhiệt thành (The Passionate Pilgrim)
*Phượng hoàng và chim câu (The Phoenix and the Turtle)
*Lời oán trách của người yêu (A Lover's Complaint)
Hài kịch:
*The Tempest
*The Two Gentlemen of Verona
*The Merry Wives of Windsor
*Measure for Measure‡
*The Comedy of Errors
*Much Ado About Nothing
*Love's Labour's Lost
*A Midsummer Night's Dream
*The Merchant of Venice
*As You Like It
*The Taming of the Shrew
*All's Well That Ends Well‡
*Twelfth Night, or What You Will
*The Winter's Tale
*Pericles, Prince of Tyre
*The Two Noble Kinsmen
*Cymbeline
Chính kịch:
*King John
*Richard II
*Henry IV, part 1
*Henry IV, part 2
*Henry V
*Henry VI, part 1
*Henry VI, part 2
*Henry VI, part 3
*Richard III
*Henry VIII
Bi kịch:
*Romeo and Juliet
*Coriolanus
*Titus Andronicus
*Timon of Athens
*Julius Caesar
*Macbeth
*Hamlet
*Troilus and Cressida‡
*King Lear
*Othello
*Antony and Cleopatra.
Trọn bộ 154 Sonnets
Sonnet 001
FROM fairest creatures we desire increase,
That thereby beauty's rose might never die,
But as the riper should by time decease,
His tender heir might bear his memory:
But thou contracted to thine own bright eyes,
Feed'st thy light's flame with self-substantial fuel,
Making a famine where abundance lies,
Thy self thy foe, to thy sweet self too cruel:
Thou that art now the world's fresh ornament,
And only herald to the gaudy spring,
Within thine own bud buriest thy content,
And tender churl mak'st waste in niggarding:
Pity the world, or else this glutton be,
To eat the world's due, by the grave and thee.
=001=
Ta đều mong nhân lên từ sắc đẹp
Của hoa hồng giống tốt để đời sau
Con người ta ai cũng già cũng chết
Để giống nòi ta sống mãi ngày sau.
Nhưng mà anh là con người khó hiểu
Sức thanh xuân anh chỉ sống cho mình
Biến chỗ dư thừa thành ra túng thiếu
Thành kẻ thù tàn bạo của chính anh.
Tuổi thanh xuân đang tràn đầy sinh lực
Anh- người đưa tin báo hiệu mùa xuân.
Tự giam mình anh chôn niềm hạnh phúc
Kẻ tiêu hoang- người keo kiệt đáng thương.
Thương cho đời đừng làm người ích kỷ
Hạt giống tốt đừng để thành uổng phí.
002
When forty winters shall besiege thy brow,
And dig deep trenches in thy beauty's field,
Thy youth's proud livery so gazed on now,
Will be a tattered weed of small worth held:
Then being asked, where all thy beauty lies,
Where all the treasure of thy lusty days;
To say within thine own deep sunken eyes,
Were an all-eating shame, and thriftless praise.
How much more praise deserved thy beauty's use,
If thou couldst answer 'This fair child of mine
Shall sum my count, and make my old excuse'
Proving his beauty by succession thine.
This were to be new made when thou art old,
And see thy blood warm when thou feel'st it cold.
=002=
Khi mà anh qua bốn chục mùa đông
Trên vầng trán những vết nhăn hằn rõ
Thì áo quần sang trọng với hào quang
Thời tuổi trẻ của anh còn ai nhớ?
Nếu ai hỏi: “Đâu rồi thời xuân sắc
Đâu ngọc ngà, châu báu của ngày xanh?”
Thì đừng nói: “Đã nằm trong đáy mắt”.
Nghe buồn cười, xấu hổ lắm nghe anh.
Sẽ xứng đáng với những gì hiện tại
Nếu trả lời: “Đây là đứa con tôi
Mang những nét của người cha truyền lại
Sẽ thay cha biện hộ với người đời”.
Trong đứa con tuổi già anh trẻ lại
Dòng máu nóng giữa cuộc đời chảy mãi.
003
Look in thy glass and tell the face thou viewest,
Now is the time that face should form another,
Whose fresh repair if now thou not renewest,
Thou dost beguile the world, unbless some mother.
For where is she so fair whose uneared womb
Disdains the tillage of thy husbandry?
Or who is he so fond will be the tomb,
Of his self-love to stop posterity?
Thou art thy mother's glass and she in thee
Calls back the lovely April of her prime,
So thou through windows of thine age shalt see,
Despite of wrinkles this thy golden time.
But if thou live remembered not to be,
Die single and thine image dies with thee.
=003=
Nhìn vào gương và hãy nói với mình
Đã đến lúc cần đứa con như thế
Còn nếu không- anh phụ bạc thế gian
Và tước mất đi hạnh phúc người mẹ.
Đâu ngôi nhà cần có kẻ trông coi
Đâu lạnh lẽo cánh đồng hoang bỏ phí?
Hay là anh không cần đến giống nòi
Tự chôn mình trong tình yêu ích kỷ?
Anh như tấm gương trong mắt người mẹ
Ngày tháng tư tìm lại ở trong anh.
Khi về già niềm vui anh cũng thế
Trong đứa con tìm những nét của mình.
Nhưng nếu như anh chỉ sống cho mình
Thì sẽ chết đi cả hình ảnh của anh.
004
Unthrifty loveliness, why dost thou spend
Upon thyself thy beauty's legacy?
Nature's bequest gives nothing, but doth lend,
And being frank she lends to those are free:
Then, beauteous niggard, why dost thou abuse
The bounteous largess given thee to give?
Profitless usurer, why dost thou use
So great a sum of sums, yet canst not live?
For having traffic with thyself alone,
Thou of thyself thy sweet self dost deceive:
Then how, when Nature calls thee to be gone,
What acceptable audit canst thou leave?
Thy unused beauty must be tombed with thee,
Which used lives th'executor to be.
=004=
Kẻ hoang phí dễ thương, sao phí phạm
Vẻ đẹp của mình đến nỗi thế kia?
Thiên nhiên chẳng cho không, mà cho mượn
Một thời gian rồi anh phải trả về.
Tại sao anh, kẻ rán sành dễ mến
Được cho mượn rồi lại chẳng tiêu đi?
Anh như kẻ cho vay, không sử dụng
Khoản tiền to như vậy, giữ làm gì?
Bởi vì anh chỉ giao dịch với mình
Là chính anh đang dối lừa mình đấy
Khi Nam tào Bắc đẩu gọi tên anh
Hãy nhìn xem, anh còn gì để lại?
Cái sắc đẹp không dùng để quay vòng
Chết xuống mồ không được nhận phần trăm.
FROM fairest creatures we desire increase,
That thereby beauty's rose might never die,
But as the riper should by time decease,
His tender heir might bear his memory:
But thou contracted to thine own bright eyes,
Feed'st thy light's flame with self-substantial fuel,
Making a famine where abundance lies,
Thy self thy foe, to thy sweet self too cruel:
Thou that art now the world's fresh ornament,
And only herald to the gaudy spring,
Within thine own bud buriest thy content,
And tender churl mak'st waste in niggarding:
Pity the world, or else this glutton be,
To eat the world's due, by the grave and thee.
=001=
Ta đều mong nhân lên từ sắc đẹp
Của hoa hồng giống tốt để đời sau
Con người ta ai cũng già cũng chết
Để giống nòi ta sống mãi ngày sau.
Nhưng mà anh là con người khó hiểu
Sức thanh xuân anh chỉ sống cho mình
Biến chỗ dư thừa thành ra túng thiếu
Thành kẻ thù tàn bạo của chính anh.
Tuổi thanh xuân đang tràn đầy sinh lực
Anh- người đưa tin báo hiệu mùa xuân.
Tự giam mình anh chôn niềm hạnh phúc
Kẻ tiêu hoang- người keo kiệt đáng thương.
Thương cho đời đừng làm người ích kỷ
Hạt giống tốt đừng để thành uổng phí.
002
When forty winters shall besiege thy brow,
And dig deep trenches in thy beauty's field,
Thy youth's proud livery so gazed on now,
Will be a tattered weed of small worth held:
Then being asked, where all thy beauty lies,
Where all the treasure of thy lusty days;
To say within thine own deep sunken eyes,
Were an all-eating shame, and thriftless praise.
How much more praise deserved thy beauty's use,
If thou couldst answer 'This fair child of mine
Shall sum my count, and make my old excuse'
Proving his beauty by succession thine.
This were to be new made when thou art old,
And see thy blood warm when thou feel'st it cold.
=002=
Khi mà anh qua bốn chục mùa đông
Trên vầng trán những vết nhăn hằn rõ
Thì áo quần sang trọng với hào quang
Thời tuổi trẻ của anh còn ai nhớ?
Nếu ai hỏi: “Đâu rồi thời xuân sắc
Đâu ngọc ngà, châu báu của ngày xanh?”
Thì đừng nói: “Đã nằm trong đáy mắt”.
Nghe buồn cười, xấu hổ lắm nghe anh.
Sẽ xứng đáng với những gì hiện tại
Nếu trả lời: “Đây là đứa con tôi
Mang những nét của người cha truyền lại
Sẽ thay cha biện hộ với người đời”.
Trong đứa con tuổi già anh trẻ lại
Dòng máu nóng giữa cuộc đời chảy mãi.
003
Look in thy glass and tell the face thou viewest,
Now is the time that face should form another,
Whose fresh repair if now thou not renewest,
Thou dost beguile the world, unbless some mother.
For where is she so fair whose uneared womb
Disdains the tillage of thy husbandry?
Or who is he so fond will be the tomb,
Of his self-love to stop posterity?
Thou art thy mother's glass and she in thee
Calls back the lovely April of her prime,
So thou through windows of thine age shalt see,
Despite of wrinkles this thy golden time.
But if thou live remembered not to be,
Die single and thine image dies with thee.
=003=
Nhìn vào gương và hãy nói với mình
Đã đến lúc cần đứa con như thế
Còn nếu không- anh phụ bạc thế gian
Và tước mất đi hạnh phúc người mẹ.
Đâu ngôi nhà cần có kẻ trông coi
Đâu lạnh lẽo cánh đồng hoang bỏ phí?
Hay là anh không cần đến giống nòi
Tự chôn mình trong tình yêu ích kỷ?
Anh như tấm gương trong mắt người mẹ
Ngày tháng tư tìm lại ở trong anh.
Khi về già niềm vui anh cũng thế
Trong đứa con tìm những nét của mình.
Nhưng nếu như anh chỉ sống cho mình
Thì sẽ chết đi cả hình ảnh của anh.
004
Unthrifty loveliness, why dost thou spend
Upon thyself thy beauty's legacy?
Nature's bequest gives nothing, but doth lend,
And being frank she lends to those are free:
Then, beauteous niggard, why dost thou abuse
The bounteous largess given thee to give?
Profitless usurer, why dost thou use
So great a sum of sums, yet canst not live?
For having traffic with thyself alone,
Thou of thyself thy sweet self dost deceive:
Then how, when Nature calls thee to be gone,
What acceptable audit canst thou leave?
Thy unused beauty must be tombed with thee,
Which used lives th'executor to be.
=004=
Kẻ hoang phí dễ thương, sao phí phạm
Vẻ đẹp của mình đến nỗi thế kia?
Thiên nhiên chẳng cho không, mà cho mượn
Một thời gian rồi anh phải trả về.
Tại sao anh, kẻ rán sành dễ mến
Được cho mượn rồi lại chẳng tiêu đi?
Anh như kẻ cho vay, không sử dụng
Khoản tiền to như vậy, giữ làm gì?
Bởi vì anh chỉ giao dịch với mình
Là chính anh đang dối lừa mình đấy
Khi Nam tào Bắc đẩu gọi tên anh
Hãy nhìn xem, anh còn gì để lại?
Cái sắc đẹp không dùng để quay vòng
Chết xuống mồ không được nhận phần trăm.
005
Those hours that with gentle work did frame
The lovely gaze where every eye doth dwell
Will play the tyrants to the very same,
And that unfair which fairly doth excel;
For never-resting time leads summer on
To hideous winter and confounds him there,
Sap checked with frost and lusty leaves quite gone,
Beauty o'ersnowed and bareness every where:
Then were not summer's distillation left
A liquid prisoner pent in walls of glass,
Beauty's effect with beauty were bereft,
Nor it nor no remembrance what it was.
But flowers distilled, though they with winter meet,
Leese but their show; their substance still lives sweet.
=005=
Thời gian với sự khéo léo của mình
Tạo nên những thứ đáng nhìn cho mắt
Nhưng rồi cũng theo dòng chảy thời gian
Đã hủy diệt một cách không thương tiếc.
Và thời gian vẫn không hề ngưng nghỉ
Dẫn mùa hè vào bóng tối mùa đông
Nước đóng băng, những hàng cây trụi lá
Vẻ đẹp hoang, khắp nơi tuyết ngập tràn.
Khi không còn hoa đẹp của mùa hè
Chỉ tù nhân trong những bức tường kính
Mùi nước hoa, chính là mùi hương kia
Gợi cho ta vẻ đẹp từng biết đến.
Hoa thì mất vẻ đẹp trong mùa đông
Nhưng hoa vẫn còn giữ lại mùi hương.
006
Then let not winter's ragged hand deface
In thee thy summer ere thou be distilled:
Make sweet some vial; treasure thou some place
With beauty's treasure ere it be self-killed:
That use is not forbidden usury
Which happies those that pay the willing loan;
That's for thyself to breed another thee,
Or ten times happier be it ten for one;
Ten times thyself were happier than thou art,
If ten of thine ten times refigured thee:
Then what could death do if thou shouldst depart,
Leaving thee living in posterity?
Be not self-willed, for thou art much too fair
To be death's conquest and make worms thine heir.
=006=
Để bàn tay tàn nhẫn của mùa đông
Không hủy diệt mùa hè ngời vẻ đẹp
Hãy ra tay rót nước cho đầy bình
Trước khi sắc đẹp tự mình hủy diệt.
Như người chủ nợ cho vay nặng lãi
Anh nhận phần trăm trở lại với mình
Và sẽ vô cùng hạnh phúc khi thấy
Một thân anh nhân lên cả chục lần.
Rồi mười đứa con của anh tiếp tục
Nhân giống nòi anh lên đến vô cùng
Để thần chết cũng rối mù không biết
Làm gì anh trong hình ảnh cháu con.
Anh hãy biết thương thân, đừng ngang bướng
Kẻo thừa kế, rồi đây, giun được hưởng.
007
Lo in the orient when the gracious light
Lifts up his burning head, each under eye
Doth homage to his new-appearing sight,
Serving with looks his sacred majesty,
And having climbed the steep-up heavenly hill,
Resembling strong youth in his middle age,
Yet mortal looks adore his beauty still,
Attending on his golden pilgrimage:
But when from highmost pitch with weary car,
Like feeble age he reeleth from the day,
The eyes (fore duteous) now converted are
From his low tract and look another way:
So thou, thy self out-going in thy noon:
Unlooked on diest unless thou get a son.
=007=
Anh hãy nhìn khi vầng dương xuất hiện
Rồi nhô lên dưới những ánh mắt nhìn
Trên mặt đất thảy muôn loài chào đón
Vẻ huy hoàng, tráng lệ, nét thần tiên.
Khi mặt trời đang dần bước lên cao
Như tuổi trẻ đang căng đầy nhựa sống
Bao ánh mắt nhìn ngưỡng mộ khát khao
Được dõi theo vầng hào quang tỏa sáng.
Nhưng khi đã đi gần hết con đường
Thì mỏi mệt trong hoàng hôn buông xuống
Những ánh nhìn người hâm mộ bốn phương
Sẽ quay về đợi vầng dương buổi sớm.
Đã đến lúc gửi lại đứa con trai
Để có người thay anh đón ngày mai.
008
Music to hear, why hear'st thou music sadly?
Sweets with sweets war not, joy delights in joy:
Why lov'st thou that which thou receiv'st not gladly,
Or else receiv'st with pleasure thine annoy?
If the true concord of well-tuned sounds,
By unions married do offend thine ear,
They do but sweetly chide thee, who confounds
In singleness the parts that thou shouldst bear:
Mark how one string sweet husband to another,
Strikes each in each by mutual ordering;
Resembling sire, and child, and happy mother,
Who all in one, one pleasing note do sing:
Whose speechless song being many, seeming one,
Sings this to thee, 'Thou single wilt prove none'.
=008=
Sao đi nghe khúc nhạc sầu ủ rũ
Giai điệu trầm trầm, da diết, cô đơn.
Sao chỉ say mê những gì vàng úa
Còn vui tươi anh lại tỏ ra buồn?
Có phải vì tiếng gõ từng nhịp phách
Từng hợp âm làm tự ái đôi tai
Hay tại vì những dây đàn qưở trách
Mình anh nghe khúc nhạc của hai người?
Hãy lắng nghe dàn đồng ca vui vẻ
Của những dây đàn hoà nhịp vào nhau
Như đứa con đang hát cùng bố mẹ
Khúc ca vui trong êm ái ngọt ngào.
Họ cùng đồng thanh khúc hát ru anh:
“Chết cô đơn nếu chỉ sống một mình”.
009
Is it for fear to wet a widow's eye,
That thou consum'st thy self in single life?
Ah, if thou issueless shalt hap to die,
The world will wail thee like a makeless wife,
The world will be thy widow and still weep,
That thou no form of thee hast left behind,
When every private widow well may keep,
By children's eyes, her husband's shape in mind:
Look what an unthrift in the world doth spend
Shifts but his place, for still the world enjoys it;
But beauty's waste hath in the world an end,
And kept unused the user so destroys it:
No love toward others in that bosom sits
That on himself such murd'rous shame commits.
=009=
Ai chẳng sợ nước mắt người goá bụa
Thế mà anh chỉ thích sống cô đơn.
Nếu một ngày cái chết tìm gõ cửa
Cả thế gian thành góa bụa tủi hờn.
Cả thế gian khóc lóc sầu ủ rũ
Tại vì anh không để lại đứa con.
Trong đôi mắt đứa con người qủa phụ
Tìm lại ánh mắt âu yếm của chồng.
Kẻ vung phí nếu tiêu hoang tiền bạc
Thì trong đời chỉ đổi chỗ mà thôi
Nhưng sắc đẹp sẽ im lìm biến mất
Nếu như ta không giữ lại cho đời.
Anh không yêu và không muốn trao tình
Nghĩa là anh tự xúc phạm chính mình.
010
For shame deny that thou bear'st love to any
Who for thy self art so unprovident.
Grant if thou wilt, thou art beloved of many,
But that thou none lov'st is most evident:
For thou art so possessed with murd'rous hate,
That 'gainst thy self thou stick'st not to conspire,
Seeking that beauteous roof to ruinate
Which to repair should be thy chief desire:
O change thy thought, that I may change my mind,
Shall hate be fairer lodged than gentle love?
Be as thy presence is gracious and kind,
Or to thy self at least kind-hearted prove,
Make thee another self for love of me,
That beauty still may live in thine or thee.
=010=
Anh chẳng yêu ai sao không xấu hổ?
Hãy xem lại mình, nhìn ra cả thế gian
Để mà biết: bao người yêu anh đó
Nhưng anh chẳng yêu ai thì đã rõ ràng.
Trong lòng anh hận thù đang ngự trị
Anh- kẻ thù tàn bạo của chính anh
Chẳng gìn giữ mà tự tay phá hủy
Ngôi nhà xinh cần tu sửa của mình.
Đã đến lúc đổi thay từng suy nghĩ
Để tình yêu thay cho mối hận thù
Để vẻ bên ngoài dễ thương như thế
Với tâm hồn hoà nhập mới là thơ.
Để sắc đẹp không chỉ sống hôm nay
Mà phải còn truyền lại đến ngày mai.
Those hours that with gentle work did frame
The lovely gaze where every eye doth dwell
Will play the tyrants to the very same,
And that unfair which fairly doth excel;
For never-resting time leads summer on
To hideous winter and confounds him there,
Sap checked with frost and lusty leaves quite gone,
Beauty o'ersnowed and bareness every where:
Then were not summer's distillation left
A liquid prisoner pent in walls of glass,
Beauty's effect with beauty were bereft,
Nor it nor no remembrance what it was.
But flowers distilled, though they with winter meet,
Leese but their show; their substance still lives sweet.
=005=
Thời gian với sự khéo léo của mình
Tạo nên những thứ đáng nhìn cho mắt
Nhưng rồi cũng theo dòng chảy thời gian
Đã hủy diệt một cách không thương tiếc.
Và thời gian vẫn không hề ngưng nghỉ
Dẫn mùa hè vào bóng tối mùa đông
Nước đóng băng, những hàng cây trụi lá
Vẻ đẹp hoang, khắp nơi tuyết ngập tràn.
Khi không còn hoa đẹp của mùa hè
Chỉ tù nhân trong những bức tường kính
Mùi nước hoa, chính là mùi hương kia
Gợi cho ta vẻ đẹp từng biết đến.
Hoa thì mất vẻ đẹp trong mùa đông
Nhưng hoa vẫn còn giữ lại mùi hương.
006
Then let not winter's ragged hand deface
In thee thy summer ere thou be distilled:
Make sweet some vial; treasure thou some place
With beauty's treasure ere it be self-killed:
That use is not forbidden usury
Which happies those that pay the willing loan;
That's for thyself to breed another thee,
Or ten times happier be it ten for one;
Ten times thyself were happier than thou art,
If ten of thine ten times refigured thee:
Then what could death do if thou shouldst depart,
Leaving thee living in posterity?
Be not self-willed, for thou art much too fair
To be death's conquest and make worms thine heir.
=006=
Để bàn tay tàn nhẫn của mùa đông
Không hủy diệt mùa hè ngời vẻ đẹp
Hãy ra tay rót nước cho đầy bình
Trước khi sắc đẹp tự mình hủy diệt.
Như người chủ nợ cho vay nặng lãi
Anh nhận phần trăm trở lại với mình
Và sẽ vô cùng hạnh phúc khi thấy
Một thân anh nhân lên cả chục lần.
Rồi mười đứa con của anh tiếp tục
Nhân giống nòi anh lên đến vô cùng
Để thần chết cũng rối mù không biết
Làm gì anh trong hình ảnh cháu con.
Anh hãy biết thương thân, đừng ngang bướng
Kẻo thừa kế, rồi đây, giun được hưởng.
007
Lo in the orient when the gracious light
Lifts up his burning head, each under eye
Doth homage to his new-appearing sight,
Serving with looks his sacred majesty,
And having climbed the steep-up heavenly hill,
Resembling strong youth in his middle age,
Yet mortal looks adore his beauty still,
Attending on his golden pilgrimage:
But when from highmost pitch with weary car,
Like feeble age he reeleth from the day,
The eyes (fore duteous) now converted are
From his low tract and look another way:
So thou, thy self out-going in thy noon:
Unlooked on diest unless thou get a son.
=007=
Anh hãy nhìn khi vầng dương xuất hiện
Rồi nhô lên dưới những ánh mắt nhìn
Trên mặt đất thảy muôn loài chào đón
Vẻ huy hoàng, tráng lệ, nét thần tiên.
Khi mặt trời đang dần bước lên cao
Như tuổi trẻ đang căng đầy nhựa sống
Bao ánh mắt nhìn ngưỡng mộ khát khao
Được dõi theo vầng hào quang tỏa sáng.
Nhưng khi đã đi gần hết con đường
Thì mỏi mệt trong hoàng hôn buông xuống
Những ánh nhìn người hâm mộ bốn phương
Sẽ quay về đợi vầng dương buổi sớm.
Đã đến lúc gửi lại đứa con trai
Để có người thay anh đón ngày mai.
008
Music to hear, why hear'st thou music sadly?
Sweets with sweets war not, joy delights in joy:
Why lov'st thou that which thou receiv'st not gladly,
Or else receiv'st with pleasure thine annoy?
If the true concord of well-tuned sounds,
By unions married do offend thine ear,
They do but sweetly chide thee, who confounds
In singleness the parts that thou shouldst bear:
Mark how one string sweet husband to another,
Strikes each in each by mutual ordering;
Resembling sire, and child, and happy mother,
Who all in one, one pleasing note do sing:
Whose speechless song being many, seeming one,
Sings this to thee, 'Thou single wilt prove none'.
=008=
Sao đi nghe khúc nhạc sầu ủ rũ
Giai điệu trầm trầm, da diết, cô đơn.
Sao chỉ say mê những gì vàng úa
Còn vui tươi anh lại tỏ ra buồn?
Có phải vì tiếng gõ từng nhịp phách
Từng hợp âm làm tự ái đôi tai
Hay tại vì những dây đàn qưở trách
Mình anh nghe khúc nhạc của hai người?
Hãy lắng nghe dàn đồng ca vui vẻ
Của những dây đàn hoà nhịp vào nhau
Như đứa con đang hát cùng bố mẹ
Khúc ca vui trong êm ái ngọt ngào.
Họ cùng đồng thanh khúc hát ru anh:
“Chết cô đơn nếu chỉ sống một mình”.
009
Is it for fear to wet a widow's eye,
That thou consum'st thy self in single life?
Ah, if thou issueless shalt hap to die,
The world will wail thee like a makeless wife,
The world will be thy widow and still weep,
That thou no form of thee hast left behind,
When every private widow well may keep,
By children's eyes, her husband's shape in mind:
Look what an unthrift in the world doth spend
Shifts but his place, for still the world enjoys it;
But beauty's waste hath in the world an end,
And kept unused the user so destroys it:
No love toward others in that bosom sits
That on himself such murd'rous shame commits.
=009=
Ai chẳng sợ nước mắt người goá bụa
Thế mà anh chỉ thích sống cô đơn.
Nếu một ngày cái chết tìm gõ cửa
Cả thế gian thành góa bụa tủi hờn.
Cả thế gian khóc lóc sầu ủ rũ
Tại vì anh không để lại đứa con.
Trong đôi mắt đứa con người qủa phụ
Tìm lại ánh mắt âu yếm của chồng.
Kẻ vung phí nếu tiêu hoang tiền bạc
Thì trong đời chỉ đổi chỗ mà thôi
Nhưng sắc đẹp sẽ im lìm biến mất
Nếu như ta không giữ lại cho đời.
Anh không yêu và không muốn trao tình
Nghĩa là anh tự xúc phạm chính mình.
010
For shame deny that thou bear'st love to any
Who for thy self art so unprovident.
Grant if thou wilt, thou art beloved of many,
But that thou none lov'st is most evident:
For thou art so possessed with murd'rous hate,
That 'gainst thy self thou stick'st not to conspire,
Seeking that beauteous roof to ruinate
Which to repair should be thy chief desire:
O change thy thought, that I may change my mind,
Shall hate be fairer lodged than gentle love?
Be as thy presence is gracious and kind,
Or to thy self at least kind-hearted prove,
Make thee another self for love of me,
That beauty still may live in thine or thee.
=010=
Anh chẳng yêu ai sao không xấu hổ?
Hãy xem lại mình, nhìn ra cả thế gian
Để mà biết: bao người yêu anh đó
Nhưng anh chẳng yêu ai thì đã rõ ràng.
Trong lòng anh hận thù đang ngự trị
Anh- kẻ thù tàn bạo của chính anh
Chẳng gìn giữ mà tự tay phá hủy
Ngôi nhà xinh cần tu sửa của mình.
Đã đến lúc đổi thay từng suy nghĩ
Để tình yêu thay cho mối hận thù
Để vẻ bên ngoài dễ thương như thế
Với tâm hồn hoà nhập mới là thơ.
Để sắc đẹp không chỉ sống hôm nay
Mà phải còn truyền lại đến ngày mai.
011
As fast as thou shalt wane so fast thou grow'st,
In one of thine, from that which thou departest,
And that fresh blood which youngly thou bestow'st,
Thou mayst call thine, when thou from youth convertest,
Herein lives wisdom, beauty, and increase,
Without this folly, age, and cold decay,
If all were minded so, the times should cease,
And threescore year would make the world away:
Let those whom nature hath not made for store,
Harsh, featureless, and rude, barrenly perish:
Look whom she best endowed, she gave thee more;
Which bounteous gift thou shouldst in bounty cherish:
She carved thee for her seal, and meant thereby,
Thou shouldst print more, not let that copy die.
=011=
Ta già mau như khi ta lớn vậy
Nên giống nòi để lại trước khi xa
Dòng máu nóng thời xuân xanh gửi lại
Ta gọi của ta khi đã về già.
Đấy là khôn, là trẻ trung, là đẹp
Còn nếu không- là già cỗi, dở người
Và cuộc đời này sẽ là chấm hết
Khi con người bước sang tuổi sáu mươi.
Thà cứ để cho những người đần độn
Thô lỗ, tục tằn thì chết là thôi
Nhưng mà anh được ông trời hào phóng
Cho bao nhiêu nên phải giữ cho đời.
Trời cho anh những nét cắt như in
Nhớ để đời sau dấu vết của mình.
012
When I do count the clock that tells the time,
And see the brave day sunk in hideous night,
When I behold the violet past prime,
And sable curls all silvered o'er with white:
When lofty trees I see barren of leaves,
Which erst from heat did canopy the herd
And summer's green all girded up in sheaves
Borne on the bier with white and bristly beard:
Then of thy beauty do I question make
That thou among the wastes of time must go,
Since sweets and beauties do themselves forsake,
And die as fast as they see others grow,
And nothing 'gainst Time's scythe can make defence
Save breed to brave him, when he takes thee hence.
=012=
Khi tôi nghe con lắc đều nhịp gõ
Là đêm đen đang dần đuổi ban ngày
Khi tôi nhìn bông hoa dần héo rũ
Mái tóc đen ánh bạc đã dần thay...
Khi tôi nhìn những cành cao trụi lá
Mới mùa hè nơi trú của bầy trâu
Những cành cây khô xác xơ nhìn tựa
Đòn đám ma tua tủa những chòm râu.
Thì khi đó tôi buồn cho sắc đẹp
Đến một ngày cũng tàn úa mà thôi
Như tất thảy muôn loài trong trời đất
Đều chết đi cho cái mới ra đời.
Nếu lưỡi hái tử thần không tránh khỏi
Thì nòi giống cho ta niềm cứu rỗi.
013
O that you were your self, but love you are
No longer yours, than you your self here live,
Against this coming end you should prepare,
And your sweet semblance to some other give.
So should that beauty which you hold in lease
Find no determination, then you were
Your self again after your self's decease,
When your sweet issue your sweet form should bear.
Who lets so fair a house fall to decay,
Which husbandry in honour might uphold,
Against the stormy gusts of winter's day
And barren rage of death's eternal cold?
O none but unthrifts, dear my love you know,
You had a father, let your son say so.
=013=
Giá mà trời cho chúng ta sống mãi!
Nhưng cuộc đời chỉ ngắn ngủi mà thôi...
Vẻ đẹp kia người sau còn gặp lại
Khi mà anh không còn sống trên đời?
Cái vẻ đẹp của anh trời cho mượn
Rồi lại lấy đi chứ chẳng dài lâu
Anh hãy nhớ- cho dù anh chẳng muốn
Truyền lại muôn đời con cháu mai sau.
Để ngôi nhà xinh có người chăm sóc
Chẳng lung lay trước cơn bão mùa đông
Trong ngôi nhà chẳng bao giờ có được
Cảnh chết chóc hay hoang vắng, lạnh lùng.
Để khi anh không còn sống trên đời
Sẽ có người khóc và gọi: “Cha ơi!”
As fast as thou shalt wane so fast thou grow'st,
In one of thine, from that which thou departest,
And that fresh blood which youngly thou bestow'st,
Thou mayst call thine, when thou from youth convertest,
Herein lives wisdom, beauty, and increase,
Without this folly, age, and cold decay,
If all were minded so, the times should cease,
And threescore year would make the world away:
Let those whom nature hath not made for store,
Harsh, featureless, and rude, barrenly perish:
Look whom she best endowed, she gave thee more;
Which bounteous gift thou shouldst in bounty cherish:
She carved thee for her seal, and meant thereby,
Thou shouldst print more, not let that copy die.
=011=
Ta già mau như khi ta lớn vậy
Nên giống nòi để lại trước khi xa
Dòng máu nóng thời xuân xanh gửi lại
Ta gọi của ta khi đã về già.
Đấy là khôn, là trẻ trung, là đẹp
Còn nếu không- là già cỗi, dở người
Và cuộc đời này sẽ là chấm hết
Khi con người bước sang tuổi sáu mươi.
Thà cứ để cho những người đần độn
Thô lỗ, tục tằn thì chết là thôi
Nhưng mà anh được ông trời hào phóng
Cho bao nhiêu nên phải giữ cho đời.
Trời cho anh những nét cắt như in
Nhớ để đời sau dấu vết của mình.
012
When I do count the clock that tells the time,
And see the brave day sunk in hideous night,
When I behold the violet past prime,
And sable curls all silvered o'er with white:
When lofty trees I see barren of leaves,
Which erst from heat did canopy the herd
And summer's green all girded up in sheaves
Borne on the bier with white and bristly beard:
Then of thy beauty do I question make
That thou among the wastes of time must go,
Since sweets and beauties do themselves forsake,
And die as fast as they see others grow,
And nothing 'gainst Time's scythe can make defence
Save breed to brave him, when he takes thee hence.
=012=
Khi tôi nghe con lắc đều nhịp gõ
Là đêm đen đang dần đuổi ban ngày
Khi tôi nhìn bông hoa dần héo rũ
Mái tóc đen ánh bạc đã dần thay...
Khi tôi nhìn những cành cao trụi lá
Mới mùa hè nơi trú của bầy trâu
Những cành cây khô xác xơ nhìn tựa
Đòn đám ma tua tủa những chòm râu.
Thì khi đó tôi buồn cho sắc đẹp
Đến một ngày cũng tàn úa mà thôi
Như tất thảy muôn loài trong trời đất
Đều chết đi cho cái mới ra đời.
Nếu lưỡi hái tử thần không tránh khỏi
Thì nòi giống cho ta niềm cứu rỗi.
013
O that you were your self, but love you are
No longer yours, than you your self here live,
Against this coming end you should prepare,
And your sweet semblance to some other give.
So should that beauty which you hold in lease
Find no determination, then you were
Your self again after your self's decease,
When your sweet issue your sweet form should bear.
Who lets so fair a house fall to decay,
Which husbandry in honour might uphold,
Against the stormy gusts of winter's day
And barren rage of death's eternal cold?
O none but unthrifts, dear my love you know,
You had a father, let your son say so.
=013=
Giá mà trời cho chúng ta sống mãi!
Nhưng cuộc đời chỉ ngắn ngủi mà thôi...
Vẻ đẹp kia người sau còn gặp lại
Khi mà anh không còn sống trên đời?
Cái vẻ đẹp của anh trời cho mượn
Rồi lại lấy đi chứ chẳng dài lâu
Anh hãy nhớ- cho dù anh chẳng muốn
Truyền lại muôn đời con cháu mai sau.
Để ngôi nhà xinh có người chăm sóc
Chẳng lung lay trước cơn bão mùa đông
Trong ngôi nhà chẳng bao giờ có được
Cảnh chết chóc hay hoang vắng, lạnh lùng.
Để khi anh không còn sống trên đời
Sẽ có người khóc và gọi: “Cha ơi!”
014
Not from the stars do I my judgement pluck,
And yet methinks I have astronomy,
But not to tell of good, or evil luck,
Of plagues, of dearths, or seasons' quality,
Nor can I fortune to brief minutes tell;
Pointing to each his thunder, rain and wind,
Or say with princes if it shall go well
By oft predict that I in heaven find.
But from thine eyes my knowledge I derive,
And constant stars in them I read such art
As truth and beauty shall together thrive
If from thy self, to store thou wouldst convert:
Or else of thee this I prognosticate,
Thy end is truth's and beauty's doom and date.
=014=
Từ những vì sao tôi không đoán trước
Cho dù tôi có biết thuật chiêm tinh
Tôi chẳng đoán những điều phúc, điều hoạ
Mùa bội thu hay thất bát, điêu linh.
Tôi chẳng biết trời sẽ mưa hay nắng
Ở nơi nào có sấm chớp, bão giông
Chẳng biết được ông vua nào may mắn
Như người đời dự đoán giữa tầng không.
Nhưng tôi biết một điều từ đôi mắt
Như những ngôi sao báo với cuộc đời:
Sẽ sống mãi chân lý cùng sắc đẹp
Nếu như anh để lại giống cho đời.
Còn nếu không tất cả rồi sẽ chết
Cùng với anh chân lý và sắc đẹp.
015
When I consider every thing that grows
Holds in perfection but a little moment.
That this huge stage presenteth nought but shows
Whereon the stars in secret influence comment.
When I perceive that men as plants increase,
Cheered and checked even by the self-same sky:
Vaunt in their youthful sap, at height decrease,
And wear their brave state out of memory.
Then the conceit of this inconstant stay,
Sets you most rich in youth before my sight,
Where wasteful time debateth with decay
To change your day of youth to sullied night,
And all in war with Time for love of you,
As he takes from you, I engraft you new.
=015=
Khi tôi hiểu ra rằng trong trời đất
Loài cỏ cây tồn tại chỉ phút giây
Rằng cuộc đời này giống như vở kịch
Dưới bàn tay của con tạo vần xoay.
Khi tôi hiểu con người như cây cỏ
Cùng sinh ra, cùng chết một bầu trời
Nguồn sinh lực rất dồi dào khi trẻ
Theo thời gian sẽ mau chóng tàn phai.
Thì khi đó tôi nhìn vào đôi mắt
Tôi nhận ra từ trong ánh mắt nhìn
Nơi Thời gian đang bàn cùng Cái chết
Biến ngày xanh thành bóng tối, đêm đen.
Ta tìm cách chống chọi với thời gian
Để ngày xanh của ta không héo, không tàn.
Not from the stars do I my judgement pluck,
And yet methinks I have astronomy,
But not to tell of good, or evil luck,
Of plagues, of dearths, or seasons' quality,
Nor can I fortune to brief minutes tell;
Pointing to each his thunder, rain and wind,
Or say with princes if it shall go well
By oft predict that I in heaven find.
But from thine eyes my knowledge I derive,
And constant stars in them I read such art
As truth and beauty shall together thrive
If from thy self, to store thou wouldst convert:
Or else of thee this I prognosticate,
Thy end is truth's and beauty's doom and date.
=014=
Từ những vì sao tôi không đoán trước
Cho dù tôi có biết thuật chiêm tinh
Tôi chẳng đoán những điều phúc, điều hoạ
Mùa bội thu hay thất bát, điêu linh.
Tôi chẳng biết trời sẽ mưa hay nắng
Ở nơi nào có sấm chớp, bão giông
Chẳng biết được ông vua nào may mắn
Như người đời dự đoán giữa tầng không.
Nhưng tôi biết một điều từ đôi mắt
Như những ngôi sao báo với cuộc đời:
Sẽ sống mãi chân lý cùng sắc đẹp
Nếu như anh để lại giống cho đời.
Còn nếu không tất cả rồi sẽ chết
Cùng với anh chân lý và sắc đẹp.
015
When I consider every thing that grows
Holds in perfection but a little moment.
That this huge stage presenteth nought but shows
Whereon the stars in secret influence comment.
When I perceive that men as plants increase,
Cheered and checked even by the self-same sky:
Vaunt in their youthful sap, at height decrease,
And wear their brave state out of memory.
Then the conceit of this inconstant stay,
Sets you most rich in youth before my sight,
Where wasteful time debateth with decay
To change your day of youth to sullied night,
And all in war with Time for love of you,
As he takes from you, I engraft you new.
=015=
Khi tôi hiểu ra rằng trong trời đất
Loài cỏ cây tồn tại chỉ phút giây
Rằng cuộc đời này giống như vở kịch
Dưới bàn tay của con tạo vần xoay.
Khi tôi hiểu con người như cây cỏ
Cùng sinh ra, cùng chết một bầu trời
Nguồn sinh lực rất dồi dào khi trẻ
Theo thời gian sẽ mau chóng tàn phai.
Thì khi đó tôi nhìn vào đôi mắt
Tôi nhận ra từ trong ánh mắt nhìn
Nơi Thời gian đang bàn cùng Cái chết
Biến ngày xanh thành bóng tối, đêm đen.
Ta tìm cách chống chọi với thời gian
Để ngày xanh của ta không héo, không tàn.
016
But wherefore do not you a mightier way
Make war upon this bloody tyrant Time?
And fortify your self in your decay
With means more blessed than my barren rhyme?
Now stand you on the top of happy hours,
And many maiden gardens yet unset,
With virtuous wish would bear you living flowers,
Much liker than your painted counterfeit:
So should the lines of life that life repair
Which this (Time's pencil) or my pupil pen
Neither in inward worth nor outward fair
Can make you live your self in eyes of men.
To give away your self, keeps your self still,
And you must live drawn by your own sweet skill.
=016=
Nhưng tại sao không chọn lấy con đường
Để chống chọi với thời gian khắc nghiệt
Để giữ gìn thời tuổi trẻ tốt hơn
Tin tưởng hơn những dòng thơ vô ích.
Tuổi thanh xuân đang tràn trề sức lực
Bao con tim thiếu nữ vẫn mong chờ
Được vì anh nhân lên niềm hạnh phúc
Sống động hơn những bức hoạ, vần thơ.
Điều khập khiễng tự cuộc đời điều chỉnh
Hãy trao tình và hãy nhận tình yêu
Tình giữ lại cho đời sau hình ảnh
Sống động hơn những nét vẽ mỹ miều.
Hãy trao mình và nghĩ đến tương lai
Vì ngày mai tạo nên một con người.
But wherefore do not you a mightier way
Make war upon this bloody tyrant Time?
And fortify your self in your decay
With means more blessed than my barren rhyme?
Now stand you on the top of happy hours,
And many maiden gardens yet unset,
With virtuous wish would bear you living flowers,
Much liker than your painted counterfeit:
So should the lines of life that life repair
Which this (Time's pencil) or my pupil pen
Neither in inward worth nor outward fair
Can make you live your self in eyes of men.
To give away your self, keeps your self still,
And you must live drawn by your own sweet skill.
=016=
Nhưng tại sao không chọn lấy con đường
Để chống chọi với thời gian khắc nghiệt
Để giữ gìn thời tuổi trẻ tốt hơn
Tin tưởng hơn những dòng thơ vô ích.
Tuổi thanh xuân đang tràn trề sức lực
Bao con tim thiếu nữ vẫn mong chờ
Được vì anh nhân lên niềm hạnh phúc
Sống động hơn những bức hoạ, vần thơ.
Điều khập khiễng tự cuộc đời điều chỉnh
Hãy trao tình và hãy nhận tình yêu
Tình giữ lại cho đời sau hình ảnh
Sống động hơn những nét vẽ mỹ miều.
Hãy trao mình và nghĩ đến tương lai
Vì ngày mai tạo nên một con người.
017
Who will believe my verse in time to come
If it were filled with your most high deserts?
Though yet heaven knows it is but as a tomb
Which hides your life, and shows not half your parts:
If I could write the beauty of your eyes,
And in fresh numbers number all your graces,
The age to come would say this poet lies,
Such heavenly touches ne'er touched earthly faces.
So should my papers (yellowed with their age)
Be scorned, like old men of less truth than tongue,
And your true rights be termed a poet's rage,
And stretched metre of an antique song.
But were some child of yours alive that time,
You should live twice in it, and in my rhyme.
=017=
Người đời sau liệu còn ai tin tưởng
Những dòng thơ tôi vẽ bức chân dung?
Có trời biết những dòng thơ khiêm tốn
Nói điều gì hơn ngôi mộ cô đơn.
Tôi muốn tả chân dung anh để lại
Cho đời sau vẻ đẹp ánh mắt nhìn
Người ta sẽ cho rằng: “Nhà thơ nói dối
Người trần gian mang nét đẹp thần tiên”.
Và khi xem những trang giấy úa vàng
Họ sẽ cười thương ông già nói dối
Hoặc xem như những câu chuyện hoang đường
Trong dân gian người ta thường kể lại.
Nhưng con cháu anh sẽ sống giữa đời
Anh trong họ và trong cả thơ tôi.
Who will believe my verse in time to come
If it were filled with your most high deserts?
Though yet heaven knows it is but as a tomb
Which hides your life, and shows not half your parts:
If I could write the beauty of your eyes,
And in fresh numbers number all your graces,
The age to come would say this poet lies,
Such heavenly touches ne'er touched earthly faces.
So should my papers (yellowed with their age)
Be scorned, like old men of less truth than tongue,
And your true rights be termed a poet's rage,
And stretched metre of an antique song.
But were some child of yours alive that time,
You should live twice in it, and in my rhyme.
=017=
Người đời sau liệu còn ai tin tưởng
Những dòng thơ tôi vẽ bức chân dung?
Có trời biết những dòng thơ khiêm tốn
Nói điều gì hơn ngôi mộ cô đơn.
Tôi muốn tả chân dung anh để lại
Cho đời sau vẻ đẹp ánh mắt nhìn
Người ta sẽ cho rằng: “Nhà thơ nói dối
Người trần gian mang nét đẹp thần tiên”.
Và khi xem những trang giấy úa vàng
Họ sẽ cười thương ông già nói dối
Hoặc xem như những câu chuyện hoang đường
Trong dân gian người ta thường kể lại.
Nhưng con cháu anh sẽ sống giữa đời
Anh trong họ và trong cả thơ tôi.
018
Shall I compare thee to a summer's day?
Thou art more lovely and more temperate:
Rough winds do shake the darling buds of May,
And summer's lease hath all too short a date;
Sometime too hot the eye of heaven shines,
And often is his gold complexion dimmed;
And every fair from fair sometime declines,
By chance or nature's changing course untrimmed:
But thy eternal summer shall not fade,
Nor lose possession of that fair thou ow'st,
Nor shall Death brag thou wand'rest in his shade,
When in eternal lines to time thou grow'st.
So long as men can breathe or eyes can see,
So long lives this, and this gives life to thee.
=018 =
Có nên so anh với ngày mùa hạ?
Khi anh dễ thương và tĩnh lặng hơn
Vì thường nghiệt ngã cơn gió tháng năm
Và mùa hè của ta thì ngắn quá.
Ánh mặt trời khi thì rất oi ả
Khi đem mình giấu mặt ở sau mây
Rồi vẻ đẹp vội vàng biến mất ngay
Lẽ tự nhiên giữa cuộc đời là thế.
Nhưng vẻ đẹp của anh thì vẫn ở
Dung nhan này còn mãi đến ngàn năm
Vì chẳng phải trong bóng của tử thần
Mà ở trong những dòng thơ bất tử.
Khi ta còn nhìn, khi ta còn thở
Thì còn thơ và còn anh trong đó.
019
Devouring Time, blunt thou the lion's paws,
And make the earth devour her own sweet brood;
Pluck the keen teeth from the fierce tiger's jaws,
And burn the long-lived phoenix in her blood;
Make glad and sorry seasons as thou fleet'st,
And do whate'er thou wilt, swift-footed Time,
To the wide world and all her fading sweets;
But I forbid thee one most heinous crime:
O, carve not with thy hours my love's fair brow,
Nor draw no lines there with thine antique pen;
Him in thy course untainted do allow
For beauty's pattern to succeeding men.
Yet, do thy worst, old Time: despite thy wrong,
My love shall in my verse ever live young.
=019=
Xin thời gian làm cùn chân sư tử
Trả cho đất đai những thứ của mình
Hãy nhổ sạch hàm răng sắc của hổ
Hãy đốt lên trong máu của đại bàng.
Đông hay hè, thành công hay thất bại
Ngươi làm gì ta cứ để mặc ngươi
Với thế giới mênh mông này thoải mái
Nhưng cấm ngươi một tội ác như vầy:
Không cày lên những đường nhăn trên trán
Của bạn ta, vẻ đẹp chẳng mờ phai
Cứ để chàng là mẫu hình lý tưởng
Và niềm vui cho thế hệ sau này.
Còn nếu hại chàng thì thơ ta sẽ chữa
Chàng sẽ sống trong thơ ta muôn thuở.
020
A woman's face with Nature's own hand painted
Hast thou, the master-mistress of my passion;
A woman's gentle heart, but not acquainted
With shifting change, as is false women's fashion;
An eye more bright than theirs, less false in rolling,
Gilding the object whereupon it gazeth;
A man in hue, all hues in his controlling,
Which steals men's eyes and women's souls amazeth.
And for a woman wert thou first created,
Till Nature as she wrought thee fell a-doting,
And by addition me of thee defeated,
By adding one thing to my purpose nothing.
But since she pricked thee out for women's pleasure,
Mine be thy love and thy love's use their treasure.
=020=
Thiên nhiên cho anh gương mặt đàn bà
Người chủ của niềm đam mê tôi ạ
Đặt vào anh trái tim của người ta
Nhưng thủy chung, không như thời trang giả.
Ánh mắt anh không có gì láu lỉnh
Mà ánh vàng phát tán ở xung quanh
Ánh mắt can đảm và đầy nam tính
Bạn bè mê, say đắm những người tình.
Trời sinh anh đầu tiên như phụ nữ
Rồi anh lại yêu vẻ đẹp của mình
Chính điều này làm cho tôi cách trở
Để bây giờ xa cách với tình anh.
Trời sinh anh cho những người phụ nữ
Hãy yêu tôi, còn niềm vui cho họ.
021
So is it not with me as with that Muse,
Stirred by a painted beauty to his verse,
Who heaven itself for ornament doth use,
And every fair with his fair doth rehearse,
Making a couplement of proud compare
With sun and moon, with earth and sea's rich gems,
With April's first-born flowers, and all things rare
That heaven's air in this huge rondure hems.
О let me, true in love, but truly write,
And then believe me, my love is as fair
As any mother's child, though not so bright
As those gold candles fixed in heaven's air:
Let them say more that like of hearsay well,
I will not praise that purpose not to sell.
=021=
Tôi không giống biết bao nhà thơ nọ
Khi nói về cái đẹp ở trong thơ
Họ sẵn sàng dâng cả bầu hoàn vũ
Hay thánh thần, hay cả mọi ước mơ.
Những gì có, họ mang ra so sánh
Họ đem mặt trời đem cả mặt trăng
Hoa tháng tư và những gì quý hiếm
Trên đất liền và dưới đáy đại dương.
Hãy để tôi viết và yêu chính đáng
Hãy tin người yêu tôi chẳng ai bằng
Nhưng người trần chứ không hề lấp lánh
Như những đèn vàng ở giữa không trung.
Cứ việc để mặc người ta đồn thổi
Tôi không bán tình yêu, không khen ngợi.
022
My glass shall not persuade me I am old,
So long as youth and thou are of one date,
But when in thee time's furrows I behold,
Then look I death my days should expiate:
For all that beauty that doth cover thee
Is but the seemly raiment of my heart,
Which in thy breast doth live, as thine in me.
How can I then be elder than thou art?
О therefore, love, be of thyself so wary
As I not for myself but for thee will,
Bearing thy heart, which I will keep so chary
As tender nurse her babe from faring ill:
Presume not on thy heart when mine is slain;
Thou gav'st me thine, not to give back again.
=022=
Gương nói dối – tôi đã già đâu chứ
Tôi vẫn sẻ chia tuổi trẻ cùng anh
Nhìn thời gian trên trán anh cày xới
Tôi hiểu rằng cái chết đã sau lưng.
Như vào gương, tôi nhìn anh như thế
Thì làm sao tôi có thể già hơn?
Anh trao cho tôi con tim tuổi trẻ
Tôi cũng trao anh tình cảm của mình.
Chính vì thế mà hãy gắng giữ gìn
Không phải cho mình mà cho người bạn
Còn tôi sẵn sàng như bà vú em
Không để tim anh bao giờ bị bệnh.
Tim tôi và anh một số phận chung:
Tim anh ngừng đập, tôi cũng lìa trần.
Shall I compare thee to a summer's day?
Thou art more lovely and more temperate:
Rough winds do shake the darling buds of May,
And summer's lease hath all too short a date;
Sometime too hot the eye of heaven shines,
And often is his gold complexion dimmed;
And every fair from fair sometime declines,
By chance or nature's changing course untrimmed:
But thy eternal summer shall not fade,
Nor lose possession of that fair thou ow'st,
Nor shall Death brag thou wand'rest in his shade,
When in eternal lines to time thou grow'st.
So long as men can breathe or eyes can see,
So long lives this, and this gives life to thee.
=018 =
Có nên so anh với ngày mùa hạ?
Khi anh dễ thương và tĩnh lặng hơn
Vì thường nghiệt ngã cơn gió tháng năm
Và mùa hè của ta thì ngắn quá.
Ánh mặt trời khi thì rất oi ả
Khi đem mình giấu mặt ở sau mây
Rồi vẻ đẹp vội vàng biến mất ngay
Lẽ tự nhiên giữa cuộc đời là thế.
Nhưng vẻ đẹp của anh thì vẫn ở
Dung nhan này còn mãi đến ngàn năm
Vì chẳng phải trong bóng của tử thần
Mà ở trong những dòng thơ bất tử.
Khi ta còn nhìn, khi ta còn thở
Thì còn thơ và còn anh trong đó.
019
Devouring Time, blunt thou the lion's paws,
And make the earth devour her own sweet brood;
Pluck the keen teeth from the fierce tiger's jaws,
And burn the long-lived phoenix in her blood;
Make glad and sorry seasons as thou fleet'st,
And do whate'er thou wilt, swift-footed Time,
To the wide world and all her fading sweets;
But I forbid thee one most heinous crime:
O, carve not with thy hours my love's fair brow,
Nor draw no lines there with thine antique pen;
Him in thy course untainted do allow
For beauty's pattern to succeeding men.
Yet, do thy worst, old Time: despite thy wrong,
My love shall in my verse ever live young.
=019=
Xin thời gian làm cùn chân sư tử
Trả cho đất đai những thứ của mình
Hãy nhổ sạch hàm răng sắc của hổ
Hãy đốt lên trong máu của đại bàng.
Đông hay hè, thành công hay thất bại
Ngươi làm gì ta cứ để mặc ngươi
Với thế giới mênh mông này thoải mái
Nhưng cấm ngươi một tội ác như vầy:
Không cày lên những đường nhăn trên trán
Của bạn ta, vẻ đẹp chẳng mờ phai
Cứ để chàng là mẫu hình lý tưởng
Và niềm vui cho thế hệ sau này.
Còn nếu hại chàng thì thơ ta sẽ chữa
Chàng sẽ sống trong thơ ta muôn thuở.
020
A woman's face with Nature's own hand painted
Hast thou, the master-mistress of my passion;
A woman's gentle heart, but not acquainted
With shifting change, as is false women's fashion;
An eye more bright than theirs, less false in rolling,
Gilding the object whereupon it gazeth;
A man in hue, all hues in his controlling,
Which steals men's eyes and women's souls amazeth.
And for a woman wert thou first created,
Till Nature as she wrought thee fell a-doting,
And by addition me of thee defeated,
By adding one thing to my purpose nothing.
But since she pricked thee out for women's pleasure,
Mine be thy love and thy love's use their treasure.
=020=
Thiên nhiên cho anh gương mặt đàn bà
Người chủ của niềm đam mê tôi ạ
Đặt vào anh trái tim của người ta
Nhưng thủy chung, không như thời trang giả.
Ánh mắt anh không có gì láu lỉnh
Mà ánh vàng phát tán ở xung quanh
Ánh mắt can đảm và đầy nam tính
Bạn bè mê, say đắm những người tình.
Trời sinh anh đầu tiên như phụ nữ
Rồi anh lại yêu vẻ đẹp của mình
Chính điều này làm cho tôi cách trở
Để bây giờ xa cách với tình anh.
Trời sinh anh cho những người phụ nữ
Hãy yêu tôi, còn niềm vui cho họ.
021
So is it not with me as with that Muse,
Stirred by a painted beauty to his verse,
Who heaven itself for ornament doth use,
And every fair with his fair doth rehearse,
Making a couplement of proud compare
With sun and moon, with earth and sea's rich gems,
With April's first-born flowers, and all things rare
That heaven's air in this huge rondure hems.
О let me, true in love, but truly write,
And then believe me, my love is as fair
As any mother's child, though not so bright
As those gold candles fixed in heaven's air:
Let them say more that like of hearsay well,
I will not praise that purpose not to sell.
=021=
Tôi không giống biết bao nhà thơ nọ
Khi nói về cái đẹp ở trong thơ
Họ sẵn sàng dâng cả bầu hoàn vũ
Hay thánh thần, hay cả mọi ước mơ.
Những gì có, họ mang ra so sánh
Họ đem mặt trời đem cả mặt trăng
Hoa tháng tư và những gì quý hiếm
Trên đất liền và dưới đáy đại dương.
Hãy để tôi viết và yêu chính đáng
Hãy tin người yêu tôi chẳng ai bằng
Nhưng người trần chứ không hề lấp lánh
Như những đèn vàng ở giữa không trung.
Cứ việc để mặc người ta đồn thổi
Tôi không bán tình yêu, không khen ngợi.
022
My glass shall not persuade me I am old,
So long as youth and thou are of one date,
But when in thee time's furrows I behold,
Then look I death my days should expiate:
For all that beauty that doth cover thee
Is but the seemly raiment of my heart,
Which in thy breast doth live, as thine in me.
How can I then be elder than thou art?
О therefore, love, be of thyself so wary
As I not for myself but for thee will,
Bearing thy heart, which I will keep so chary
As tender nurse her babe from faring ill:
Presume not on thy heart when mine is slain;
Thou gav'st me thine, not to give back again.
=022=
Gương nói dối – tôi đã già đâu chứ
Tôi vẫn sẻ chia tuổi trẻ cùng anh
Nhìn thời gian trên trán anh cày xới
Tôi hiểu rằng cái chết đã sau lưng.
Như vào gương, tôi nhìn anh như thế
Thì làm sao tôi có thể già hơn?
Anh trao cho tôi con tim tuổi trẻ
Tôi cũng trao anh tình cảm của mình.
Chính vì thế mà hãy gắng giữ gìn
Không phải cho mình mà cho người bạn
Còn tôi sẵn sàng như bà vú em
Không để tim anh bao giờ bị bệnh.
Tim tôi và anh một số phận chung:
Tim anh ngừng đập, tôi cũng lìa trần.
023
As an imperfect actor on the stage,
Who with his fear is put besides his part,
Or some fierce thing replete with too much rage,
Whose strength's abundance weakens his own heart;
So I, for fear of trust, forget to say
The perfect ceremony of love's rite,
And in mine own love's strength seem to decay,
O'ercharged with burden of mine own love's might:
О let my books be then the eloquence
And dumb presagers of my speaking breast,
Who plead for love, and look for recompense,
More than that tongue that more hath more expressed.
О learn to read what silent love hath writ:
To hear with eyes belongs to love's fine wit.
=023=
Giống như diễn viên tồi trên sàn diễn
Trước đám đông, sợ hãi để quên vai
Hoặc giống như một người trong cơn giận
Khi để cho lý trí chạy ra ngoài.
Tôi cũng thế, vì rụt rè, quên phéng
Những gì cần trong nghi lễ tình yêu
Không tin ở sức mình, tôi im lặng
Dù trong thâm tâm muốn nói rất nhiều.
Thôi thì để những cuốn sách lên tiếng
Sách lặng câm thể hiện hết nỗi lòng
Van xin tình và mong chờ phần thưởng
Và ngôn ngữ này lặp lại thường xuyên.
Những lời yêu lặng câm kia hãy đọc
Nghe bằng mắt là tâm tình sâu nhất.
024
Mine eye hath played the painter and hath stelled
Thy beauty's form in table of my heart;
My body is the frame wherein 'tis held,
And perspective it is best painter's art.
For through the painter must you see his skill
To find where your true image pictured lies,
Which in my bosom's shop is hanging still,
That hath his windows glazed with, thine eyes.
Now see what good turns eyes for eyes have done:
Mine eyes have drawn thy shape, and thine for me
Are windows to my breast, wherethrough the sun
Delights to peep, to gaze therein on thee.
Yet eyes this cunning want to grace their art,
They draw but what they see, know not the heart.
=024=
Mắt tôi là họa sĩ vẽ hình anh
Giữ trong tim như trên tờ giấy trắng
Cơ thể của tôi trở nên sống động
Nghệ thuật này của họa sĩ tài năng.
Qua người họa sĩ nhìn ra tâm thần
Của đôi bàn tay chân dung đã vẽ
Tâm hồn người này chính là xưởng vẽ
Mà cửa sổ là đôi mắt của anh.
Mắt tôi mắt anh đã là bạn thân
Mắt tôi – họa sĩ, mắt anh – cửa sổ
Hình bóng anh tôi nhìn ra trong đó
Và mặt trời cũng thấy rõ hình anh.
Nhưng đôi mắt truyền tải bằng nghệ thuật
Thì tình cảm mắt làm sao nhận biết.
025
Let those who are in favour with their stars,
Of public honour and proud titles boast,
Whilst I whom fortune of such triumph bars
Unlooked for joy in that I honour most;
Great princes' favourites their fair leaves spread,
But as the marigold at the sun's eye,
And in themselves their pride lies buried,
For at a frown they in their glory die.
The painful warrior famoused for fight,
After a thousand victories once foiled,
Is from the book of honour razed quite,
And all the rest forgot for which he toiled:
Then happy I that love and am beloved
Where I may not remove nor be removed.
=025=
Ai sinh ra trong cuộc đời may mắn
Khoe thanh danh cùng chức tước của mình
Còn với tôi số phận trời định sẵn
Chẳng vẻ vang nhưng tôi sống với tình.
Vị hoàng tử trên đỉnh cao danh vọng
Người mộ danh như nấm mọc sau mưa
Mặt trời tắt, những ánh nhìn hào phóng
Sẽ vụt bay như cơn gió chuyển mùa.
Vị tướng tài vẻ vang nghìn trận thắng
Nhưng để thua trong trận đánh cuối cùng
Thì tất cả ánh hào quang rực sáng
Sẽ lùi nhanh vào trong sự lãng quên.
Với tình yêu tôi hạnh phúc hơn nhiều
Tôi đã, đang và sẽ mãi còn yêu.
As an imperfect actor on the stage,
Who with his fear is put besides his part,
Or some fierce thing replete with too much rage,
Whose strength's abundance weakens his own heart;
So I, for fear of trust, forget to say
The perfect ceremony of love's rite,
And in mine own love's strength seem to decay,
O'ercharged with burden of mine own love's might:
О let my books be then the eloquence
And dumb presagers of my speaking breast,
Who plead for love, and look for recompense,
More than that tongue that more hath more expressed.
О learn to read what silent love hath writ:
To hear with eyes belongs to love's fine wit.
=023=
Giống như diễn viên tồi trên sàn diễn
Trước đám đông, sợ hãi để quên vai
Hoặc giống như một người trong cơn giận
Khi để cho lý trí chạy ra ngoài.
Tôi cũng thế, vì rụt rè, quên phéng
Những gì cần trong nghi lễ tình yêu
Không tin ở sức mình, tôi im lặng
Dù trong thâm tâm muốn nói rất nhiều.
Thôi thì để những cuốn sách lên tiếng
Sách lặng câm thể hiện hết nỗi lòng
Van xin tình và mong chờ phần thưởng
Và ngôn ngữ này lặp lại thường xuyên.
Những lời yêu lặng câm kia hãy đọc
Nghe bằng mắt là tâm tình sâu nhất.
024
Mine eye hath played the painter and hath stelled
Thy beauty's form in table of my heart;
My body is the frame wherein 'tis held,
And perspective it is best painter's art.
For through the painter must you see his skill
To find where your true image pictured lies,
Which in my bosom's shop is hanging still,
That hath his windows glazed with, thine eyes.
Now see what good turns eyes for eyes have done:
Mine eyes have drawn thy shape, and thine for me
Are windows to my breast, wherethrough the sun
Delights to peep, to gaze therein on thee.
Yet eyes this cunning want to grace their art,
They draw but what they see, know not the heart.
=024=
Mắt tôi là họa sĩ vẽ hình anh
Giữ trong tim như trên tờ giấy trắng
Cơ thể của tôi trở nên sống động
Nghệ thuật này của họa sĩ tài năng.
Qua người họa sĩ nhìn ra tâm thần
Của đôi bàn tay chân dung đã vẽ
Tâm hồn người này chính là xưởng vẽ
Mà cửa sổ là đôi mắt của anh.
Mắt tôi mắt anh đã là bạn thân
Mắt tôi – họa sĩ, mắt anh – cửa sổ
Hình bóng anh tôi nhìn ra trong đó
Và mặt trời cũng thấy rõ hình anh.
Nhưng đôi mắt truyền tải bằng nghệ thuật
Thì tình cảm mắt làm sao nhận biết.
025
Let those who are in favour with their stars,
Of public honour and proud titles boast,
Whilst I whom fortune of such triumph bars
Unlooked for joy in that I honour most;
Great princes' favourites their fair leaves spread,
But as the marigold at the sun's eye,
And in themselves their pride lies buried,
For at a frown they in their glory die.
The painful warrior famoused for fight,
After a thousand victories once foiled,
Is from the book of honour razed quite,
And all the rest forgot for which he toiled:
Then happy I that love and am beloved
Where I may not remove nor be removed.
=025=
Ai sinh ra trong cuộc đời may mắn
Khoe thanh danh cùng chức tước của mình
Còn với tôi số phận trời định sẵn
Chẳng vẻ vang nhưng tôi sống với tình.
Vị hoàng tử trên đỉnh cao danh vọng
Người mộ danh như nấm mọc sau mưa
Mặt trời tắt, những ánh nhìn hào phóng
Sẽ vụt bay như cơn gió chuyển mùa.
Vị tướng tài vẻ vang nghìn trận thắng
Nhưng để thua trong trận đánh cuối cùng
Thì tất cả ánh hào quang rực sáng
Sẽ lùi nhanh vào trong sự lãng quên.
Với tình yêu tôi hạnh phúc hơn nhiều
Tôi đã, đang và sẽ mãi còn yêu.
026
Lord of my love, to whom in vassalage
Thy merit hath my duty strongly knit,
To thee I send this written embassage
To witness duty, not to show my wit;
Duty so great, which wit so poor as mine
May make seem bare, in wanting words to show it,
But that I hope some good conceit of thine
In thy soul's thought (all naked) will bestow it,
Till whatsoever star that guides my moving
Points on me graciously with fair aspect,
And puts apparel on my tottered loving,
To show me worthy of thy sweet respect:
Then may I dare to boast how I do love thee,
Till then, not show my head where thou mayst prove me.
=026=
Bà chúa của lòng anh, xin gửi đến
Một bài thơ để bày tỏ tình anh
Hay, không hay – điều này không quan trọng
Chỉ xin em để ý sự chân thành.
Nghĩa vụ lớn mà tâm thì hèn kém
Những câu thơ vẻ rách rưới, nghèo nàn
Anh cầu nguyện, để bằng tâm trí sáng
Em vui lòng nhuận sắc chúng giùm anh.
Để có thể, đến một ngày nào đó
Ngôi sao tình chiếu xuống cuộc đời anh
Đem về ánh sáng và sự vinh quang
Cho cuộc đời anh vốn nhiều đau khổ.
Thì khi đó mới dám nói yêu em
Chứ giờ đây, sợ hãi, anh giấu tình.
027
Weary with toil, I baste me to my bed,
The dear repose for limbs with travel tired,
But then begins a journey m my head,
To work my mind, when body's work's expired;
For then my thoughts (from far where I abide)
Intend a zealous pilgrimage to thee,
And keep my drooping eyelids open wide,
Looking on darkness which the blind do see;
Save that my soul's imaginary sight
Presents thy shadow to my sightless view,
Which, like a jewel hung in ghastly night,
Makes black night beauteous, and her old face new.
Lo thus by day my limbs, by night my mind,
For thee, and for myself, no quiet find.
=027=
Làm việc mệt, muốn lên giường nghỉ ngơi
Để vùi đầu trong chăn tìm tĩnh lặng
Vừa thư giãn thì ngay trong đầu tôi
Những ý nghĩ lại lên đường tìm kiếm.
Dòng ý nghĩ của tôi từ xa lắm
Tìm về em như những kẻ hành hương
Đôi mắt mỏi mệt của tôi mở rộng
Như người mù nhìn chăm chú vào đêm.
Vì giữ trong hồn hình bóng của em
Lấp lánh như kim cương, làm mù mắt
Nhưng điều này làm cho đêm tuyệt đẹp
Và làm mới cho gương mặt của đêm.
Thành ra, ngày không được nghỉ tay chân
Còn đêm đêm – không yên ổn tâm thần.
028
How can I then return in happy plight
That am debarred the benefit of rest?
When day's oppression is not eased by night,
But day by night and night by day oppressed;
And each, though enemies to either's reign,
Do in consent shake hands to torture me,
The one by toil, the other to complain
How far I toil, still farther off from thee.
I tell the day to please him thou art bright,
And dost him grace when clouds do blot the heaven;
So flatter I the swart-complexioned night,
When sparkling stars twire not thou gild'st the even:
But day doth daily draw my sorrows longer,
And night doth nightly make griefs' strength seem stronger.
=028=
Làm sao để trả về tôi yên ổn
Khi cả ngày đêm tôi chẳng được yên
Cả ngày và đêm tôi đều đau đớn
Ngày hay đêm vẫn chịu cảnh gông xiềng?
Vì cả hai tạm quên điều thù hận
Cùng chung tay để hành hạ mình anh
Ngày – bằng công việc, còn đêm – mơ tưởng
Anh chết vì đau khổ bởi xa em.
Anh đem lời về em nói với ngày
Ngày sáng sủa, cho dù mưa đổ xuống
Và tâng bốc màn đêm trong vô vọng
Dù không có em nhưng có sao trời.
Nhưng cứ mỗi ngày nỗi buồn dài thêm
Và cứ từng đêm nỗi khổ mạnh hơn.
Lord of my love, to whom in vassalage
Thy merit hath my duty strongly knit,
To thee I send this written embassage
To witness duty, not to show my wit;
Duty so great, which wit so poor as mine
May make seem bare, in wanting words to show it,
But that I hope some good conceit of thine
In thy soul's thought (all naked) will bestow it,
Till whatsoever star that guides my moving
Points on me graciously with fair aspect,
And puts apparel on my tottered loving,
To show me worthy of thy sweet respect:
Then may I dare to boast how I do love thee,
Till then, not show my head where thou mayst prove me.
=026=
Bà chúa của lòng anh, xin gửi đến
Một bài thơ để bày tỏ tình anh
Hay, không hay – điều này không quan trọng
Chỉ xin em để ý sự chân thành.
Nghĩa vụ lớn mà tâm thì hèn kém
Những câu thơ vẻ rách rưới, nghèo nàn
Anh cầu nguyện, để bằng tâm trí sáng
Em vui lòng nhuận sắc chúng giùm anh.
Để có thể, đến một ngày nào đó
Ngôi sao tình chiếu xuống cuộc đời anh
Đem về ánh sáng và sự vinh quang
Cho cuộc đời anh vốn nhiều đau khổ.
Thì khi đó mới dám nói yêu em
Chứ giờ đây, sợ hãi, anh giấu tình.
027
Weary with toil, I baste me to my bed,
The dear repose for limbs with travel tired,
But then begins a journey m my head,
To work my mind, when body's work's expired;
For then my thoughts (from far where I abide)
Intend a zealous pilgrimage to thee,
And keep my drooping eyelids open wide,
Looking on darkness which the blind do see;
Save that my soul's imaginary sight
Presents thy shadow to my sightless view,
Which, like a jewel hung in ghastly night,
Makes black night beauteous, and her old face new.
Lo thus by day my limbs, by night my mind,
For thee, and for myself, no quiet find.
=027=
Làm việc mệt, muốn lên giường nghỉ ngơi
Để vùi đầu trong chăn tìm tĩnh lặng
Vừa thư giãn thì ngay trong đầu tôi
Những ý nghĩ lại lên đường tìm kiếm.
Dòng ý nghĩ của tôi từ xa lắm
Tìm về em như những kẻ hành hương
Đôi mắt mỏi mệt của tôi mở rộng
Như người mù nhìn chăm chú vào đêm.
Vì giữ trong hồn hình bóng của em
Lấp lánh như kim cương, làm mù mắt
Nhưng điều này làm cho đêm tuyệt đẹp
Và làm mới cho gương mặt của đêm.
Thành ra, ngày không được nghỉ tay chân
Còn đêm đêm – không yên ổn tâm thần.
028
How can I then return in happy plight
That am debarred the benefit of rest?
When day's oppression is not eased by night,
But day by night and night by day oppressed;
And each, though enemies to either's reign,
Do in consent shake hands to torture me,
The one by toil, the other to complain
How far I toil, still farther off from thee.
I tell the day to please him thou art bright,
And dost him grace when clouds do blot the heaven;
So flatter I the swart-complexioned night,
When sparkling stars twire not thou gild'st the even:
But day doth daily draw my sorrows longer,
And night doth nightly make griefs' strength seem stronger.
=028=
Làm sao để trả về tôi yên ổn
Khi cả ngày đêm tôi chẳng được yên
Cả ngày và đêm tôi đều đau đớn
Ngày hay đêm vẫn chịu cảnh gông xiềng?
Vì cả hai tạm quên điều thù hận
Cùng chung tay để hành hạ mình anh
Ngày – bằng công việc, còn đêm – mơ tưởng
Anh chết vì đau khổ bởi xa em.
Anh đem lời về em nói với ngày
Ngày sáng sủa, cho dù mưa đổ xuống
Và tâng bốc màn đêm trong vô vọng
Dù không có em nhưng có sao trời.
Nhưng cứ mỗi ngày nỗi buồn dài thêm
Và cứ từng đêm nỗi khổ mạnh hơn.
029
When in disgrace with Fortune and men's eyes,
I all alone beweep my outcast state,
And trouble deaf heaven with my bootless cries,
And look upon myself and curse my fate,
Wishing me like to one more rich in hope,
Featured like him, like him with friends possessed,
Desiring this man's art and that man's scope,
With what I most enjoy contented least;
Yet in these thoughts myself almost despising,
Haply I think on thee, and then my state
Like to the lark at break of day arising
From sullen earth, sings hymns at heaven's gate;
For thy sweet love rememb'red such wealth brings
That then I scorn to change my state with kings.
=029=
Khi số mệnh và người đời ruồng bỏ
Anh một mình với số kiếp hẩm hiu
Khi cả trời cũng điếc trước tiếng kêu
Anh nhìn lại mình và trách phận số.
Thì ước mong, hy vọng rằng giàu có
Giữa bạn bè cũng muốn được như ai
Tài năng người nọ, danh tiếng người này
Muốn tất cả những gì chưa từng có.
Nhưng chỉ ý nghĩ về em, khi đó
Anh khinh mình, thấy như được bay lên
Như sơn ca hát trước buổi bình minh
Về thiên đàng, từ mặt đất đen đúa.
Ý nghĩ được yêu còn dễ thương hơn
Biết bao kho báu của những ông hoàng.
030
When to the sessions of sweet silent thought
I summon up remembrance of things past,
I sigh the lack of many a thing I sought,
And with old woes new wail my dear time's waste:
Then can I drown an eye, unused to flow,
For precious friends hid in death's dateless night,
And weep afresh love's long since cancelled woe,
And moan th'expense of many a vanished sight;
Then can I grieve at grievances foregone,
And heavily from woe to woe tell o'er
The sad account of fore-bemoaned moan,
Which I new pay as if not paid before:
But if the while I think on thee, dear friend,
All losses are restored, and sorrows end.
=030=
Khi chìm đắm trong nghĩ suy dịu ngọt
Nhớ chặng đường mà tôi đã từng qua
Thấy tiếc thương cho bao nhiêu mất mát
Từ ngày xưa, để than khóc bây giờ.
Và dòng lệ trào ra từ đôi mắt
Khóc bạn bè đã yên giấc nghìn thu
Khóc cho những niềm đam mê đã chết
Những cảnh xưa đã vào chốn mịt mù.
Khi tính sổ những gì tôi để mất
Tôi bàng hoàng, xót hơn những ngày xưa
Và tôi lại phải trả bằng giá đắt
Như thể tôi chưa từng trả bao giờ.
Nhưng khi nhớ đến người yêu dấu nhất
Thì mất mát phục hồi, buồn đau kết thúc.
When in disgrace with Fortune and men's eyes,
I all alone beweep my outcast state,
And trouble deaf heaven with my bootless cries,
And look upon myself and curse my fate,
Wishing me like to one more rich in hope,
Featured like him, like him with friends possessed,
Desiring this man's art and that man's scope,
With what I most enjoy contented least;
Yet in these thoughts myself almost despising,
Haply I think on thee, and then my state
Like to the lark at break of day arising
From sullen earth, sings hymns at heaven's gate;
For thy sweet love rememb'red such wealth brings
That then I scorn to change my state with kings.
=029=
Khi số mệnh và người đời ruồng bỏ
Anh một mình với số kiếp hẩm hiu
Khi cả trời cũng điếc trước tiếng kêu
Anh nhìn lại mình và trách phận số.
Thì ước mong, hy vọng rằng giàu có
Giữa bạn bè cũng muốn được như ai
Tài năng người nọ, danh tiếng người này
Muốn tất cả những gì chưa từng có.
Nhưng chỉ ý nghĩ về em, khi đó
Anh khinh mình, thấy như được bay lên
Như sơn ca hát trước buổi bình minh
Về thiên đàng, từ mặt đất đen đúa.
Ý nghĩ được yêu còn dễ thương hơn
Biết bao kho báu của những ông hoàng.
030
When to the sessions of sweet silent thought
I summon up remembrance of things past,
I sigh the lack of many a thing I sought,
And with old woes new wail my dear time's waste:
Then can I drown an eye, unused to flow,
For precious friends hid in death's dateless night,
And weep afresh love's long since cancelled woe,
And moan th'expense of many a vanished sight;
Then can I grieve at grievances foregone,
And heavily from woe to woe tell o'er
The sad account of fore-bemoaned moan,
Which I new pay as if not paid before:
But if the while I think on thee, dear friend,
All losses are restored, and sorrows end.
=030=
Khi chìm đắm trong nghĩ suy dịu ngọt
Nhớ chặng đường mà tôi đã từng qua
Thấy tiếc thương cho bao nhiêu mất mát
Từ ngày xưa, để than khóc bây giờ.
Và dòng lệ trào ra từ đôi mắt
Khóc bạn bè đã yên giấc nghìn thu
Khóc cho những niềm đam mê đã chết
Những cảnh xưa đã vào chốn mịt mù.
Khi tính sổ những gì tôi để mất
Tôi bàng hoàng, xót hơn những ngày xưa
Và tôi lại phải trả bằng giá đắt
Như thể tôi chưa từng trả bao giờ.
Nhưng khi nhớ đến người yêu dấu nhất
Thì mất mát phục hồi, buồn đau kết thúc.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét